Tου Κώστα Γ. Καρδερίνη
Η ροκ όπερα Alexander The Great έχει ξαναπαρουσιαστεί στο παρελθόν. Στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στη Μονή Λαζαριστών, στο Φεστιβάλ Ολύμπου στο Δίον! Τώρα, μέσα στην αγκαλιά του Κρατικού Θεάτρου Βόρειας Ελλάδας, βρίσκει έδαφος να ανθίσει ξανά, πλήρως ανανεωμένη και περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Στις 23 Οκτωβρίου κάνει Πρεμιέρα στο Βασιλικό Θέατρο και κατόπιν ετοιμάζεται για παγκόσμια περιοδεία. Ο εμπνευστής, συνθέτης και συν-σκηνοθέτης του έργου, Κώστας Αθυρίδης, μας μίλησε για τα σχέδια και τα αλεξάνδρεια οράματά του.
Σε τι διαφέρει μια ροκ όπερα από μια κλασική;
Η ροκ όπερα έχει πιο έντονο το υποκριτικό και το θεατρικό στοιχείο. Στο πρωτόκολλο της κλασικής ο συνθέτης ή ο μαέστρος επιλέγει τραγουδιστές έχοντας σε αρκετά δευτερεύοντα επίπεδο την υποκριτική. Πρώτο ρόλο παίζουν οι φωνητικές ικανότητες, τα σκηνικά και τα κοστούμια, ενώ συγκριτικά στις κλασικές όπερες υπάρχουν λιγότερες υποκριτικές δράσεις.
Η δική μας όπερα κρατάει αρκετά στοιχεία από τη φόρμα της κλασικής, αλλά υιοθετούμε διαφορετική άποψη στον ήχο και τη μουσική. Στην κλασική όπερα επικρατεί, συνήθως, ένα ηχόχρωμα, ενώ σε μια σύγχρονη όπερα, όπως η δική μας, η μουσική υπηρετεί τη δράση και τη θεατρικότητα της σκηνής. Έτσι, χρησιμοποιούμε διαφορετικά ηχοχρώματα από τραγούδι σε τραγούδι και διαφορετικά μουσικά όργανα. Η ορχήστρα που παίζει ζωντανά περιλαμβάνει δέκα όργανα, αλλά διαθέτει μεγάλη ηχητική ποικιλία: κλασική, ακουστική και ηλεκτρική κιθάρα, κλασικό πιάνο και συνθεσάιζερς, τύμπανα και κρουστά, ούτι, μπουζούκι, βιολί, φλάουτο, φλογέρα και σαξόφωνο.
Έχεις διασκευάσει ροκ όπερες στο παρελθόν!
Ευτύχησα να γνωρίσω το μουσικό θέατρο από τα 14 μου, μαθητής ακόμα. Μου αρέσει το θέατρο και, φυσικά, η μουσική κι αυτός ο χώρος τα συνδύαζε και τα δύο με τον καλύτερο τρόπο. Πρώτα σαν μαθητής, ύστερα ως φοιτητής κι αργότερα ως υπεύθυνος θεάτρου του Συλλόγου Αποφοίτων του Κολλεγίου Ανατόλια, ασχολήθηκα ιδιαίτερα με αυτό το είδος. Ξεκίνησα με μιούζικαλς στις δεκαετίες του '70 και του '80. Στην δεκαετία του '90 κάναμε το Tommy των Who, το Cats και το Jesus Christ Superstar. Το Ανατόλια ήταν βασικός χορηγός, αλλά η ομάδα ήταν ανοιχτή στους τραγουδιστές, μουσικούς και συντελεστές της πόλης μας. Έχω, λοιπόν, ασχοληθεί ενεργά με, τουλάχιστον, 15 μουσικά/θεατρικά έργα.
Γιατί θέλησες τελικά να γράψεις μια ροκ όπερα;
Έχοντας ανεβάσει το «Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο» που είναι ο,τι καλύτερο στο χώρο γραμμένο από τον καλύτερο του είδους (Άντριου Λόιντ Βέμπερ), θέλησα ο ήρωας του δικού μου έργου να είναι από τον τόπο μας και, ταυτόχρονα, να είναι μια προσωπικότητα οικουμενικής εμβέλειας. Σχεδόν αυτονόητα σκέφτηκα τον Αλέξανδρο, που εξάλλου είναι ο μόνος «Μέγας» (The Great) της παγκόσμιας ιστορίας στην αγγλική γλώσσα.
Πιστεύω ότι ο Αλέξανδρος ήταν ροκ τύπος. Η σχέση με τους γονείς του, ο αμφίσημος χαρακτήρας του, η παρορμητικότητά του, τα κότσια του, το θάρρος του, το όραμά του και η όλη αντιμετώπιση της ζωής του ήταν, αναμφισβήτητα, ροκ.
Μίλησε μου για το δικό σου ροκ παρελθόν!
Γνώρισα τη μουσική μέσα από την οικογένειά μου. Ο πατέρας μου ήταν εξαίρετος μουσικός. Όλη η παιδική μου ηλικία ήταν, κυριολεκτικά μέσα στη μουσική απ' όλα τα είδη. Κλασική, αλλά και Beatles και Animals, Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, αλλά και Σαββόπουλο. Δάσκαλός μου στο πιάνο ήταν τότε ο Γιώργος Θυμής, μαέστρος της Κρατικής Ορχήστρας Βορείου Ελλάδος.
Στο γυμνάσιο άκουγα Stones, Black Sabbath, Santana, Bob Dylan και όλους τους μεγάλους της ροκ εκείνης της εποχής. Άρχισα να γρατζουνάω κιθάρες, πήρα το πρώτο συνθεσάιζερ (Echo), άρχισα να παίζω με φίλους και να κάνουμε γκρουπάκια. Στο Λονδίνο, όπου συνέχισα τις σπουδές μου στα Οικονομικά, όλο το περιβάλλον, οι φίλοι, οι παρέες, τα κλαμπάκια, τα γκρουπάκια... όλα ήταν ροκ. Όταν γύρισα απ' την Αγγλία βρέθηκα στους Rodondo Rocks (1984) κι έπειτα στους Grasshoppers μέχρι το 1995. Αυτή ήταν, πράγματι, μια καταπληκτική δεκαετία!
Τι αλλάζει από τις προηγούμενες εκδοχές της Alexander The Great Rock Opera;
Η μουσική παραμένει η ίδια ως βασικός άξονας. Κρατήσαμε την εμπειρία των 15 προηγηθέντων παραστάσεων και καταλήξαμε σε ένα, εντελώς, καινούργιο σενάριο. Οι νέες δραματουργικές ανάγκες του έργου μάς οδήγησαν μοιραία στην ανασκευή του λιμπρέτου. Συνεργαστήκαμε με μια διευρυμένη ομάδα, στιχουργών, ιστορικών, φιλολόγων και κειμενογράφων, με επικεφαλής την Alexandra Charanis, κόρη διάσημου ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου. Η ομάδα αυτή έκανε εξαιρετική δουλειά γράφοντας νέους στίχους για το έργο. Επιπλέον, η ομπρέλα του Κρατικού μάς δίνει μια πιο πλήρη παραγωγή με κοστούμια, σκηνικά και τεχνικό εξοπλισμό και προσωπικό.
Η σκηνοθεσία; Κάποιες δυσκολίες;
Συνεργαζόμαστε και συνυπογράφουμε από κοινού τη σκηνοθεσία με τον Γιάννη Βούρο. Έχοντας αυτό το μεγάλο έργο μπροστά μας, αντιμετωπίσαμε, στην αρχή, τη δυσκολία να βρούμε τραγουδιστές που να είναι και ηθοποιοί και το αντίστροφο. Έχουμε λοιπόν μία μίξη τραγουδιστών-ηθοποιών-χορευτών με τους οποίους προσπαθούμε να πετύχουμε ένα ομοιογενές αποτέλεσμα. Μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εκπαιδευμένοι καλλιτέχνες σ' αυτό το είδος.
Υπάρχουν, λοιπόν, αρκετοί τραγουδιστές από την παλιά εκδοχή του Alexander, αλλά και ηθοποιοί από το δυναμικό του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Εκτός από την κοινή σκηνοθετική γραμμή που έχουμε χαράξει κι έναν αρχικό σχεδιασμό που υπήρχε από την παλιά εκδοχή, δουλεύουμε πάρα πολύ για να κάνουμε τους ηθοποιούς καλύτερους τραγουδιστές και για να βελτιώσουμε τις υποκριτικές δυνατότητες των τραγουδιστών.
Συνέθεσες και νέα κομμάτια για τη νέα αυτή εκδοχή;
Δυο τρία νέα κομμάτια ήταν απαραίτητα. Μετά από 15 παραστάσεις που προηγήθηκαν είδα ότι μπορούσα να συμπληρώσω και το μουσικό μέρος. Κάποια κομμάτια έγιναν λίγο διαφορετικά, ενώ προστέθηκαν τρεις, επιπλέον, σκηνές με νέα μουσική.
Η συγκυρία της πρεμιέρας με τα καλά νέα από την Αμφίπολη είναι τυχαία;
Μετά από μια εξαετία όπου φάγαμε πολλές «σφαλιάρες» σα λαός στο εξωτερικό, αυτήν τη στιγμή βλέπουμε ότι ο Αλέξανδρος είναι το Νο 1 θέμα στα παγκόσμια μέσα σε ο,τι αφορά την Ελλάδα. Η υπενθύμιση ότι η Ελλάδα είναι η κοιτίδα του Πολιτισμού και των Τεχνών, μόνο καλό μπορεί να μας κάνει, διότι αυτό είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα σα χώρα, μαζί με τον Τουρισμό.
Είναι αλήθεια, ότι τις τελευταίες δεκαετίες υπήρχε μια ενοχική σχέση σε σχέση με τον Αλέξανδρο. Τώρα με την Αμφίπολη έρχονται όλα να μπουν στη σωστή τους θέση. Υπάρχει ορθή πληροφόρηση, ο κόσμος μαθαίνει περισσότερα γι' αυτήν την περίοδο, κάθε μέρα δημοσιεύονται άρθρα που αφορούν την ιστορία του. Σίγουρα η Αμφίπολη φέρνει το θέμα Αλέξανδρος ξανά στο προσκήνιο και μάλιστα συνδυάζεται με την ιστορική μας περηφάνια που την έχουμε ανάγκη αυτήν την εποχή.
Σχεδιάζετε περιοδεία μετά την πρεμιέρα;
Μετά από τη Θεσσαλονίκη μας περιμένει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αυτονόητο είναι ότι η όπερα μπορεί να ταξιδέψει όπου υπάρχει ελληνισμός. Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από την Αυστραλία, τον Καναδά, τις Η.Π.Α. Το Κρατικό προσπαθεί να κάνει ακόμη μεγαλύτερο άνοιγμα και να απευθυνθούμε όχι μόνο στους Έλληνες της Διασποράς, αλλά σ' ευρύτερο κοινό στο εξωτερικό.
Ο ρόλος της Καβερί Καλλάσα;
Η ιστορία ξεκινάει το 2014 στον Ινδικό Καύκασο που βρίσκεται στο σημερινό Πακιστάν. Η αφηγήτρια των «Καφίρ Καλάς», όπως είναι γνωστοί, μας λέει:
"Εδώ είμαστε μια φυλή που διαφέρουμε απ' όλους τριγύρω, έχουμε διαφορετικά ήθη και έθιμα, πιστεύουμε σε άλλους θεούς, έχουμε δικιά μας θρησκεία! Θα σας πω μια ιστορία που τη λέγανε οι παππούδες μας ότι είμαστε απόγονοι ενός μεγάλου στρατού που ήρθε από μακριά με αρχηγό κάποιον Σικάντερ Άζαμ.»
Κι έτσι η αφηγήτρια Καβερί Καλλάσα (Γεωργία Βεληβασάκη) μας διηγείται την ιστορία ξεκινώντας από μια τελετή γονιμότητος, που γίνεται ακόμη σήμερα στη φυλή της και η οποία έχει πολλά κοινά στοιχεία με τα Καβείρια Μυστήρια που γινόταν στη Σαμοθράκη, Αύγουστο με πανσέληνο, όπου φαίνεται ότι γνώρισε ο Φίλιππος την Ολυμπιάδα και λέγεται ότι, ίσως, εκεί συνελήφθη ο Αλέξανδρος.
Πώς καταλήγει η ιστορία σας;
Η όπερα τελειώνει με το θάνατο του Αλέξανδρου και μέσα από αυτήν διαφαίνονται κάποια πράγματα από το έργο του για τα οποία δικαιώθηκε στη συνέχεια. Π.χ. αναφέρεται ότι όλοι οι κατακτημένοι λαοί μαθαίνανε ελληνικά, όχι από επιβολή, αλλά γιατί ήταν η γλώσσα του εμπορίου η οποία έγινε γλώσσα της αυτοκρατορίας τελικά. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε στις περιοχές αυτές κι έφτασε στη Δύση, επειδή τα ευαγγέλια γράφτηκαν στα ελληνικά. Γιατί ήταν όντως η κοινή γλώσσα.
Αναφέρουμε, επίσης, ότι ο Αλέξανδρος ήταν ο πρώτος που οραματίστηκε μια ανεξίθρησκη, πολυπολιτισμική και πολυφυλετική αυτοκρατορία. Ο Αριστοτέλης, ο δάσκαλός του, θεωρούσε τους ξένους ως βάρβαρους κι έλεγε ότι αυτούς μόνο με το φόβο μπορείς να τους υποτάξεις. Ο Αλέξανδρος, αντίθετα, τους θεώρησε ίσους με αποκορύφωμα τους 10.000 γάμους Ελλήνων με Περσίδες προκειμένου να δημιουργηθεί ο κοινωνικός ιστός της νέας του αυτοκρατορίας. Είχε ιδέες που ακόμα και σήμερα είναι πολύ επίκαιρες και προχωρημένες.
Τα πολεμικά του κατορθώματα τα λένε και τα σχολικά βιβλία. Εμείς θέλουμε να εμβαθύνουμε στην προσωπικότητά του και σ' όλα αυτά που άφησε κληρονομιά στον παγκόσμιο πολιτισμό και, ίσως, να προβληματιστούμε. Γιατί σήμερα συζητάμε όλοι γι' αυτόν; Γιατί θεωρείται θρύλος; Γιατί ονομάστηκε Μέγας;
Αν ήταν σήμερα παγκόσμια γλώσσα η ελληνική το έργο θα το γράφατε στα ελληνικά;
Αν μπορούσαμε να το επικοινωνήσουμε παγκοσμίως στα ελληνικά, έτσι θα κάναμε. Θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια επειδή η ελληνική γλώσσα έχει πολλές παροξύτονες λέξεις, άλλους τονισμούς και η ροκ διάθεση δεν βγαίνει πάντα. Δεν είναι θέμα ξενομανίας, απλά θεωρώ ότι η ροκ ως μουσικό είδος ταιριάζει περισσότερο στα αγγλικά.
Ωστόσο η παλιότερη μορφή της όπερας είχε και ελληνική έκδοση. Και η τωρινή θέλουμε να γίνει, επίσης, στα ελληνικά. Η Γεωργία Βεληβασάκη, η οποία έχει κάνει τη μετάφραση των υπερτίτλων και συνεισφέρει κάποιους ελληνικούς στίχους στην τωρινή όπερα, δουλεύει ήδη παράλληλα ως στιχουργός μια ελληνική έμμετρη μετάφραση, ως απόπειρα μεταφοράς του έργου στα ελληνικά μέτρα.
Στα νιάτα σου άκουγες ελληνόφωνο ή αγγλόφωνο ροκ;
Μάλλον αγγλόφωνο. Παρόλα αυτά, στο σπίτι υπήρχαν, ήδη, οι πρώτοι δίσκοι του Σαββόπουλου, αλλά ήμουν πολύ μικρός για να συνειδητοποιήσω ότι κι αυτό ήταν ροκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου